Naukowo zajmuję się demografią i statystyką. Jak oswajam się z liczbowym opisem zjawiska zachorowań?
Zostawiam na boku niedokładność i niekompletność rejestracji zakażeń koronawirusem w Polsce i innych krajach. Nie mam na to wpływu. Jak zaczarowana oglądam animowane wykresy liniowe, słupkowe, kartodiagramy przypadków zachorowań.
Poziom pierwszy oswojenia: porównuję w czasie
Od początku pandemii obserwuję rosnące liczby informujące o skali zagrożenia, a dotyczące łącznej liczby zachorowań. Wzrost ten jest wykładniczy (ale z wahaniami związanymi między innymi ze sposobem zbierania informacji o przypadkach zachorowań). Strome wykresy i przyspieszone tempo przerażają. Kiedyś tempo tego wzrostu osłabnie. Kiedy? Nie wiem. Każda epidemia ma inny przebieg, choć wiadomo, że po coraz szybszym wzroście następuje punkt kulminacji i rozpoczyna się powolny spadek. Sięgam do książki Adama Kucharskiego „Prawa epidemii”1, wiedza przynosi ulgę, częściową…
Poziom drugi oswojenia: porównuję w przestrzeni
Ponad milion zakażeń w Polsce, co stanowi 1,6% przypadków w skali globu. Dużo czy mało? W Stanach Zjednoczonych zachorowało 14,085 mln osób, a w Indiach 9,572 mln, czyli odpowiednio 21,4% i 14,5% ogółu zachorowań na świecie (z dnia 4 grudnia 2020 roku). Na różnych wizualizacjach widzę liczby absolutne dotyczące rozmiarów zjawiska: w krajach na mapie świata, w województwach na mapie Polski. Wystarczy odnieść mniejszą część do całości, proste działanie dzielenia i mam odpowiedź na powyższe pytanie.
Poziom trzeci oswojenia: znajduję inny punkt odniesienia
Choroby i zgony dotyczą rozmieszczonych na terytoriach populacji ludzkich, a te różnią się rozmiarem (ale też strukturą według wieku). Populacja świata liczy 7,795 mld osób (w połowie 2020 roku, dane ONZ2), dotychczas na COVID-19 zachorowało 0,8% tej populacji. GUS podaje, że w połowie tego roku Polska liczyła 38,354 mln osób3, potwierdzone przypadki koronawirusa dotyczyły zatem 2,7% populacji kraju. Dużo czy mało? Porównuję z innymi krajami. W Stanach Zjednoczonych zachorowało 4,3% ludności, a w Indiach – 0,7%. Zamiast procentów używam innej stałej, na przykład 10 tys., więc w Polsce na 10 tys. ludności potwierdzono 275 przypadków zachorowań.
Łączę poziomy oswojenia
Przyglądam się województwom, bo dla tego układu najczęściej widzę kartodiagramy. Od początku pandemii w województwie śląskim zarejestrowano najwięcej przypadków zarażenia wirusem SARS-CoV-19, a w opolskim – najmniej (mapa 1). Najludniejszym województwem jest mazowieckie (5,428 mln osób), a o najmniejszej liczbie ludności – 0,981 mln osób – opolskie. Gdy odnoszę liczbę przypadków do liczby ludności województwa, obraz staje inny (mapa 2). Tworzę prosty ranking, czyli porządkuję województwa według wartości wskaźnika od największych do najmniejszych. Spoglądam lokalnie, czyli na dolnośląskie. Ze względu na liczbę zachorowań ten obszar plasuje się na piątym miejscu (oj, nie jest dobrze), a ze względu na natężenie zachorowań – na miejscu ósmym (uff, nie jest tak źle). Opolskie – o najmniejszej liczbie przypadków – jest pierwszym pod względem natężenia zachorowań, natomiast mazowieckie jest ostatnie w tym rankingu, a było na drugim miejscu pod względem liczby przypadków.
Czas na kolejny krok oswajania, zachorowania prowadzą do zgonów.
Ale to inna opowieść…
- https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4919818/prawa-epidemii-skad-sie-epidemie-biora-i-czemu-wygasaja (05.12.2020).
- United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2019). World Population Prospects 2019, Online Edition. Rev. 1, https://population.un.org/wpp/Download/Standard/Population/ (05.12.2020).
- Główny Urząd Statystyczny (2020). Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 30.06.2020), https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-stan-i-struktura-ludnosci-oraz-ruch-naturalny-w-przekroju-terytorialnym-stan-w-dniu-30-06-2020,6,28.html (05.12.2020).
dr hab. Joanna Krupowicz, prof. UEW
Zajmuje się demografią, statystyką, ekonometrią i prognozowaniem. Pracuje w Katedrze Prognoz i Analiz Gospodarczych UEW. Jest tutorem akademickim.
Z namiętnością czyta reportaże, kryminały, fantasy. Uprawia borówki i maliny w ogrodzie. Prowadzi kuchnię roślinną.
Jej talenty według badania Gallupa to: zgodność, rozwaga, bezstronność, odpowiedzialność i intelekt.
