Mój dom, moja twierdza, moje miejsce pracy
Wybuch pandemii był dla nas wszystkich zaskoczeniem. Natychmiastowe wdrożenie nauczania zdalnego jest, jak się zdaje, nawet jeszcze większym. Były obawy, niepewność, stres. Zarówno po stronie studentów, jak i po drugiej stronie biurka, a właściwie ekranu monitora. W bieżącym kontakcie „wideopersonalnym” powyższe obawy okazały się nieuzasadnione. Studenci byli i są wysoce wyrozumiali dla pracowników uczelni, a ci z kolei rewanżują się dostępnością i indywidualnym podejściem. Zdarzają się oczywiście odstępstwa, jak w każdej dziedzinie życia, ale nie rzutują one na ogólny wydźwięk tej nietypowej współpracy.
A sytuacja jest niewątpliwie trudna. W codzienności pracy zdalnej musimy się borykać z nieustannymi przerywaczami skupienia, komplikatorami ogniska domowego czy wygodną kanapą zachęcającą do pięciominutowej drzemki w dowolnej porze dnia. Trudno wykazać się inicjatywą i wzmożonym zaangażowaniem, jeśli nasz dom – nasza twierdza – zmienił się w miejsce pracy. To nieco zabawne i przewrotne, ale w mgnieniu oka wszyscy stali się indywidualnymi osobami, a nie grupowym kolektywem. Nagle sale wykładowe, laboratoria, ćwiczenia oraz seminaria przeniosły się z budynków uczelni do naszych domów, mieszkań, pokoi, ogrodów, kuchni, balkonów… A każde z tych miejsc rządzi się swoimi prawami.
Praca zdalna a gospodarka i zdrowie
Praca i nauka zdalna na nowo zorganizowały naszą codzienność. W II kwartale 2020 roku 10,2% osób pracowało zdalnie1, zaś największy udział pracowników zdalnych był w przedsiębiorstwach usługowych2. Co ciekawe, patrząc z perspektywy gospodarczej, pandemia wpłynęła negatywnie na światowy rynek TCG (Consumer Electronics, Information Technology, Major Domestic Appaliances, Photo, Small Domestic Appaliances, Telecom). W pierwszej połowie 2020 roku zmniejszył się on o 5,8%, przy czym sektor urządzeń IT wzrósł o 17,2%, co wynika pośrednio z konieczności zapewnienia ciągłości pracy oraz procesu edukacji3. Niemniej jednak, kwestia urządzeń IT dla edukacji i nauki to nie jedyny obszar debat i zmartwień. Badanie przeprowadzone wśród nauczycieli, uczniów szkół oraz ich rodziców wskazuje, że stan zdrowia psychicznego wynikający z nauczania zdalnego uległ znacznemu pogorszeniu – połowa uczniów i dwie trzecie nauczycieli ocenia go gorzej niż przed pandemią.
Usłyszeć głos młodego pokolenia
Ten tryb pracy, w który wszyscy zostaliśmy przymusowo wrzuceni, udowadnia, jak ważne jest zindywidualizowane podejście do każdego człowieka. Pokazuje także, dlaczego z każdą osobą należy obchodzić się z szacunkiem i zrozumieniem. Teraz nadszedł czas, by spojrzeć na siebie przez pryzmat posiadanych talentów i umiejętności, mając w pamięci codzienną walkę, jaką prowadzi sam ze sobą każdy z nas. To ogromne wyzwanie dla uczelni, która powinna się skoncentrować na diagnozie ukrytych talentów i indywidualnym kształtowaniu kompetencji. Kwestionowanie autorytetów przez młode pokolenie i angażowanie się jedynie w działania będące przedmiotem ich zainteresowania wskazuje, jak ważne jest wsłuchiwanie się w to, co mają do powiedzenia. Niekiedy wystarczy wysłuchać czy porozmawiać, a nie tylko ocenić czy zignorować.
Ta pandemia, która przeorganizowała nasze życie i pracę w sposób wcześniej niemożliwy do wyobrażenia, jest jednocześnie jasnym sygnałem i znakiem, by zacząć słuchać i rozmawiać. Nauka zdalna nigdy nie będzie w pełni efektywna. Nie zastąpi także kontaktów interpersonalnych, które są nieodzownym towarzyszem nauczania stacjonarnego. Nauka zdalna jest jedynie tymczasowym zamiennikiem naszej uczelnianej codzienności. Być może, a wręcz na pewno, wiele elementów pracy zdalnej pozostanie z nami po zakończeniu pandemii. Ale najważniejsze w tym wszystkim jest, by zauważyć to młode pokolenie, które już u nas się kształci, jak i to, które dopiero do nas dotrze.
Chałupnicza praca zdalna na uczelni wciąż trwa, choć promyki nadziei na poprawę są już zauważalne. Pozostaje nam cierpliwość, kawa i szlafrok. Zwłaszcza szlafrok, z którym – miejmy nadzieję – wkrótce przyjdzie nam się rozstać, gdy wrócimy do stacjonarnych spotkań ze studentami i będziemy mogli pełnić funkcje, których od nas oczekują.
1 Główny Urząd Statystyczny, Wpływ epidemii COVID-19 na wybrane elementy rynku pracy w Polsce w drugim kwartale 2020 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/popyt-na-prace/wplyw-epidemii-covid-19-na-wybrane-elementy-rynku-pracy-w-polsce-w-drugim-kwartale-2020-roku,4,2.html
2 Główny Urząd Statystyczny, Wpływ pandemii COVID-19 na koniunkturę gospodarczą – oceny i oczekiwania (dane szczegółowe) – Aneks do publikacji, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/koniunktura/koniunktura/wplyw-pandemii-covid-19-na-koniunkture-gospodarcza-oceny-i-oczekiwania-dane-szczegolowe-aneks-do-publikacji,6,1.html
3 GfK, Światowy rynek elektroniki, AGD, RTV oparł się pandemii, https://www.gfk.com/pl/prasa/swiatowy-polski-rynek-TCG?hsLang=pl
Zdalna edukacja – gdzie byliśmy, dokąd idziemy? https://zdalnenauczanie.org/wp-content/uploads/2020/06/Badanie-zdalnenauczanie_org_prezentacja.pdf
dr Jakub Marcinkowski
Logistyk z zamiłowania, ekonomista z wykształcenia. Od początku swojej kariery naukowej związany z Katedrą Zarządzania Strategicznego i Logistyki w naszej uczelni. Autor wielu publikacji, w których przybliża funkcjonowanie logistyki w działalności pozabiznesowej. Współopiekun Naukowego Koła Logistycznego LOGRiT w jeleniogórskiej Filii uczelni. Wielbiciel przyrody i zwierząt, górołaz i szczęśliwy posiadacz husky’ego, który towarzyszy mu w każdej górskiej wędrówce.
